Witamina B5, inaczej nazywana również kwasem pantotenowym, została wyizolowana w 1931 roku, podczas badań nad wzrostem drożdży i czynnikami za to odpowiadającymi, przez amerykańskiego chemika, Rogera Williamsa. To właśnie w drożdżach występują jej duże ilości, choć nie jest to jedyne źródło tego cennego składnika odżywczego. Witamina B5 należy do grupy witamin rozpuszczalnych w wodzie, dlatego trudno o jej nadmiar w organizmie. W jakich produktach występuje kwas pantotenowy i jakie mogą być skutki jego niedoborów?
Zastosowanie witaminy B5 – jakie funkcje pełni w organizmie?
Witamina B5 pełni wiele istotnych funkcji w organizmie, w tym odpowiada za właściwy przebieg procesu regeneracji błon śluzowych oraz skóry. Jego aktywna biochemicznie postać, nazywana również koenzymem A, wpływa na powstawanie prawidłowej reakcji acylowania choliny w mózgu oraz sulfonamidów w wątrobie. Witamina B5 jest niezbędna do wytwarzania przeciwciał oraz syntezy hemoglobiny i hemu, a także witamin A i E. To również substancja niezbędna do produkcji hormonów steroidowych, cholesterolu oraz kwasów tłuszczowych. Witamina B5 jest zatem niezbędna dla prawidłowego działania układu nerwowego, w tym właściwego przebiegu funkcji poznawczych. To dzięki niej możliwe jest również wytwarzanie energii. Uważa się, że może pomagać w leczeniu zapalenia wątroby, a także w ochronie serca przed chorobą niedokrwienną. Widoczny jest również korzystny wpływ witaminy B5 na włosy, wpływając na ich grubość oraz wzrost, a także na skórę ze względu na jej działanie przyspieszające procesy gojenia.
Niedobór i nadmiar witaminy B5 – jakie może mieć konsekwencje?
Ze względu na powszechne występowanie witaminy B5 w pożywieniu, jej niedobory można zaobserwować bardzo rzadko. Niekiedy dzieje się tak w przypadku osób zamieszkujących kraje słabo rozwinięte, bez dostępu do odpowiedniej żywności, a także te cierpiące na alkoholizm czy gruźlicę. Często niewystarczająca ilość kwasu pantotenowego w organizmie wiąże się również z niedoborem innych witamin z grupy B.
W przypadku, gdy dojdzie już do wystąpienia niedoboru witaminy B5, objawy występują bardzo szybko, bo już po kilkunastu dniach. Należą do nich między innymi:
- ogólne zmęczenie i osłabienie,
- mdłości, wymioty oraz biegunka,
- bóle głowy i brzucha,
- bezsenność i niepokój,
- drgawki,
- osłabienie refleksu, wydłużenie czasu reakcji na bodźce.
W dłuższej perspektywie w wyniku niedoboru witaminy B5 mogą wystąpić również objawy w postaci czyraków, łysienia, a także większych skłonności do infekcji górnych dróg oddechowych. Uważa się również, że konsekwencją może być także spadek masy ciała i zahamowanie wzrostu czy trudności w gojeniu się ran.
Jako że witamina B5 należy do grupy witamin rozpuszczalnych w wodzie, jej ewentualny nadmiar najczęściej jest usuwany z organizmu. Nie stwierdzono również toksycznego wpływu tej substancji. W nielicznych przypadkach, przy zbyt dużym spożyciu kwasu pantotenowego, np. w wyniku niewłaściwej suplementacji, mogą pojawić się objawy uczuleniowe oraz biegunka.
Witamina B5 – występowanie. W jakich produktach można ją znaleźć?
Witamina B5 to składnik występujący w wielu produktach spożywczych. Jej wyjątkowo cennym źródłem są drożdże, w których można znaleźć również pozostałe witaminy z tej grupy. Poza drożdżami za jej najlepsze źródła uważa się:
- pełne mleko,
- pełnoziarniste produkty zbożowe,
- suche nasiona roślin strączkowych,
- mięso, szczególnie drobiowe i wieprzowe,
- wątróbka,
- ryby i jaja,
- mleczko pszczele,
- ciemny ryż,
- pestki słonecznika,
- grzyby,
- owoce: awokado, banany, pomarańcze, melony,
- warzywa: ziemniaki, brokuły, kalafior.
Dzienne zapotrzebowanie na witaminę B5
Dzienne zapotrzebowanie na witaminę B5 zależy między innymi od wieku oraz kondycji danej osoby. Norma dla większości dorosłych oraz dzieci powyżej 13. roku życia wynosi 5 mg na dobę. Dla niemowląt będą to 2 mg, a dla dzieci od 6 miesięcy do roku – 3 mg. Dla dzieci do 12. roku życia dawka dobowa to 4 mg. U kobiet w okresie ciąży zapotrzebowanie wzrasta do 6 mg na dobę, natomiast w okresie karmienia piersią aż do 7 mg.
Uważa się również, że zapotrzebowanie na witaminę B5 może wzrastać w przypadku osób na restrykcyjnych dietach odchudzających, żyjących w stałym stresie, a także nadużywających alkoholu. Niekiedy większe dawki zaleca się przy niektórych chorobach, jak reumatoidalne zapalenie stawów. Wskazuje się również na pozytywny wpływ witaminy B5 na trądzik oraz kondycję włosów.
Suplementacja witaminy B5 – kiedy warto ją rozważyć?
Najczęściej suplementacja witaminy B5 nie jest potrzebna. Zdrowa osoba niebędąca na restrykcyjnej diecie prawdopodobnie nie będzie narażona na niedobory. W razie wątpliwości najlepszym wyjściem jest wizyta u lekarza, który zleci ewentualne badanie krwi.
Preparaty z witaminą B5 występują w różnych formach, najczęściej tabletek bądź kapsułek, choć można znaleźć również zawierające ją maści do stosowania na problemy skórne. Wygodną formą jest witamina B5 w proszku, którą można dodawać do posiłków. Cena witaminy B5 waha się zwykle od kilkunastu do ponad 100 zł i zależy między innymi od formy preparatu oraz firmy.
Witamina B5 jest niezwykle ważna dla prawidłowego funkcjonowania całego organizmu, jak również dla właściwego rozwoju dziecka. Należy jednak pamiętać, że jej niedobory występują niezwykle rzadko, a suplementację warto skonsultować z lekarzem. Na własną rękę można natomiast skorzystać z właściwości drożdży piwnych bądź sięgnąć po suplementy zawierające zbilansowane dawki witamin z grupy B.
Witamina B5 – gdzie można ją znaleźć? Infografika:
Bibliografia:
