Zajady – skąd się biorą i jak je leczyć?

Kobieta dotyka swoich ust

Zajady to linijne pęknięcia zlokalizowane w kącikach ust, na granicy błony śluzowej i skóry. Obserwuje się je przede wszystkim u dzieci i osób starszych. Główną przyczyną ich powstawania są niedobory pokarmowe, jednak możliwych źródeł problemu jest znacznie więcej. Co zrobić, kiedy u naszego dziecka występują zajady? O czym może świadczyć ich uporczywe nawracanie?

Kobieta dotyka swoich ust

Zajady – co warto o nich wiedzieć?

Zajady to jedna z częściej rozpoznawanych dolegliwości skóry i błon śluzowych twarzy u dzieci. Do ich rozwoju dochodzi z powodu zapalenia kącików ust, które objawia się zaczerwienieniem zlokalizowanym w tej okolicy – na granicy błony śluzowej warg i skóry. Ze względu na intensywne ruchy mimiczne, np. podczas uśmiechania się czy szerokiego otwierania buzi, często w zajętym obszarze dochodzi do powstania linijnych, trudno gojących się pęknięć z tworzeniem się nadżerek nazywanych właśnie zajadami. U niektórych mają przebieg zupełnie bezbolesny, a u innych powodują nasilone dolegliwości. Jest to uzależnione głównie od rozległości i głębokości zmian.

Jakie są przyczyny powstawania zajadów?

Zaobserwowano, że do powstania zajadów może dochodzić z różnych powodów. Ich rozpoznanie jest ważne dla dalszego postępowania leczniczego. Co może stanowić przyczynę zajadów?

  • Infekcje – w posiewach z wymazów od osób ze zmianami, u większości udaje się wyhodować drobnoustroje. Są to grzyby z rodzaju Candida lub bakterie (np. gronkowiec złocisty). Ich namnażaniu sprzyja wilgotne środowisko – problem zajadów dotyczy często osób, które mają tendencję do częstego, nawykowego oblizywania warg.
  • Niedobory witaminowe – dotyczy to przede wszystkim witamin z grupy B, zwłaszcza witaminy B2, którą inaczej nazywamy ryboflawiną. Jej awitaminoza objawia się m.in. zmianami zapalnymi błony śluzowej jamy ustnej, języka, a także pękaniem warg. Zajady mogą wiązać się także z niedoborem kwasu foliowego, czyli witaminy B9.
  • Zbyt niski poziom żelaza – zajady, pękające wargi, nadmiernie sucha skóra to symptomy niedokrwistości z niedoboru żelaza (anemii). Gdy objawom towarzyszą również ogólne osłabienie oraz bladość, warto zgłosić się do lekarza w celu diagnostyki.
  • Niedobory odporności – dotyczą zarówno dzieci, jak i dorosłych.
  • Niedożywienie, zbyt restrykcyjne diety odchudzające – zajady mogą pojawiać się m.in. w przebiegu anoreksji lub bulimii, które wiążą się ze znacznymi niedoborami witamin oraz składników odżywczych.
  • Cukrzyca – zajady mogą być jednym z pierwszych objawów cukrzycy.
  • Mechaniczne drażnienie błon śluzowych – u dzieci powodem może być m.in. aparat ortodontyczny, zaś u osób starszych – niewłaściwie dobrana proteza zębowa.

Jak diagnozuje się zajady?

Zajady rozpoznaje się na podstawie obrazu klinicznego. U pacjentów, szczególnie tych młodszych, najczęściej nie ma potrzeby wykonywania dodatkowych badań. Jeśli problem nie jest mocno nasilony, zaleca się zmianę diety lub podanie suplementów witaminowych. Dopiero w sytuacji, gdy takie postępowanie nie przynosi efektów, zaleca się wykonanie badań laboratoryjnych, takich jak morfologia czy pobranie wymazu ze zmian.

U pacjentów dorosłych, u których zachodzi podejrzenie, że zajady są objawem chorób przewlekłych czy hematologicznych, badania dodatkowe warto zlecić jak najszybciej.

Jak zapobiegać i leczyć zajady?

Chcąc właściwie leczyć zajady, należy ustalić przyczynę ich powstawania. Oczywiście można sięgnąć po dostępne bez recepty maści i kremy, lecz bez zwalczenia źródła problemu, będzie on nawracał.

Niedobory witamin są zazwyczaj najczęstszą przyczyną powstawania zajadów u dzieci. Zatem zarówno pierwszym krokiem prewencji, jak i leczenia jest urozmaicenie diety oraz wzbogacenie jej o produkty bogate w wymienione wyżej składniki – witaminy z grupy B oraz żelazo. Do prawidłowego wchłaniania Fe potrzebna jest też witamina C, którą również należy wprowadzić do diety dziecka. Jakie produkty warto spożywać?

  • Witamina B2 – podroby, produkty mleczne (zwłaszcza sery), jaja, rośliny strączkowe, kasza jaglana etc.
  • Żelazo – produkty odzwierzęce, głównie mięso, podroby (wątroba, nerki), żółtka jaj, a także roślinne, np. natka pietruszki, tofu, rośliny strączkowe, produkty zbożowe, kakao.
  • Witamina C – acerola, dzika róża, czarna porzeczka, papryka, brokuły, jarmuż, brukselka, owoce cytrusowe etc.

Niestety, zdarza się, że dzieci przechodzą przez okres bycia ,,niejadkiem” lub nie akceptują niektórych grup żywności. W takiej sytuacji warto sięgnąć po preparaty witaminowe, które są przeznaczone konkretnie dla najmłodszych. Jeśli zaś diagnostyka wskazuje na inną przyczynę wywołującą zajady, warto leczyć je pod okiem specjalisty.

Bibliografia:

Przeczytaj również...