DHA to jedne z nielicznych związków, które według norm żywieniowych powinny być uzupełniane przy pomocy suplementacji w przypadku niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym oraz kobiet w ciąży. Co to jest kwas DHA i jaką rolę odgrywa w rozwoju dziecka?
Kwas DHA – co to jest?
Aby zrozumieć, co to jest kwas DHA, warto wyjaśnić czym są kwasy Omega 3. Związki te zaliczane są do grupy niezbędnych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Nie są syntetyzowane przez organizm lub są wytwarzane w niewystarczającej ilości. Dlatego muszą być dostarczane wraz z pożywieniem lub poprzez suplementy DHA dla kobiet w ciąży, dzieci i dorosłych.
Omega 3 to kwasy wielonienasycone, czyli posiadające podwójne wiązania atomów węgla w ilości adekwatnej do nazewnictwa danego kwasu. Do kwasów Omega 3 zalicza się m.in. kwas alfa-linolenowy (ALA) będący najistotniejszym z tej grupy, który jednocześnie jest prekursorem kwasów o nazwie:
- kwas eikozapentaenowy (EPA),
- dokozapentaenowy (DPA),
- dokozaheksaenowy (DHA).
Wśród wymienionych kwasów najistotniejszą rolę w rozwoju człowieka na każdym etapie życia odgrywa kwas DHA, mający 6 podwójnych wiązań. To związek warunkujący nie tylko zachowanie zdrowia, lecz także prawidłowy rozwój układu nerwowego już od momentu jego tworzenia, czyli w trakcie życia płodowego.
Kwasy DHA dla dzieci – właściwości kwasów Omega 3 istotne dla kobiet w ciąży
Kobiety w ciąży mają zwiększone zapotrzebowanie na kwasy Omega 3. Suplementy z DHA zalecane są dla Pań będących w ciąży, zwłaszcza w drugim i trzecim trymestrze. Kobiety w ciąży powinny przyjmować minimum 500 mg DHA dziennie. W przypadku niskiego spożycia tego kwasu wraz z dietą, czy ryzyka przedwczesnego porodu, dawka powinna być zwiększona do 600-1000mg.
Kwas DHA w okresie płodowym współuczestniczy w rozwoju mózgu oraz neuroprzekaźników. Warto zaznaczyć, że kwasy tłuszczowe nienasycone stanowią 50% masy mózgu, więc nie tylko wspomagają jego budowę, lecz także są podstawowe i niezbędne. Co więcej, są potrzebne do prawidłowego rozwoju układu odpornościowego.
Suplementy zawierające DHA mają istotne znaczenie dla prawidłowego przebiegu ciąży. Udowodniono, że kwas DHA zapobiega przedwczesnym porodom, a także zmniejsza ryzyko niskiej masy urodzeniowej dziecka. Uważa się również, że przyjmowanie kwasu DHA w ciąży zmniejsza ryzyko występowania alergii u dzieci w wieku późniejszym. Niektóre badania sugerują również, że kwasy Omega 3 odgrywają istotną rolę na płaszczyźnie emocjonalnej, a ich zwiększona ilość może zapobiegać depresji poporodowej. Ten aspekt jest jednak wciąż badany.
Kwas DHA bierze udział również w rozwoju siatkówki oka już na etapie tworzenia się nerwu wzrokowego. Ma więc wpływ na prawidłowe widzenie, w tym ostrość widzenia po zmroku oraz odbieranie barw.
Jaką rolę odgrywa kwas DHA dla niemowląt i starszych dzieci
Udowodniono, że przyjmowanie kwasów DHA w trakcie ciąży oraz w okresie karmienia piersią poprawia rozwój psychoruchowy dziecka. W pierwszych miesiącach życia głównym źródłem DHA dla dzieci jest mleko matki przyjmującej suplementy z DHA oraz dbającej o prawidłową dietę. W przypadku wcześniaków i dzieci karmionych sztucznie zaleca się stosowanie dodatkowych preparatów z DHA. Dzieci urodzone przedwcześnie są narażone na niedobór kwasu DHA, ponieważ to właśnie trzeci trymestr odznacza się zwiększonym transportem DHA do dziecka przez łożysko.
Warto pamiętać, że rozwój wzroku oraz ośrodkowego układu nerwowego nie kończy się wraz z narodzinami. Dziecko rozwija się intensywnie do ok. 6-7. roku życia, dlatego też pierwsze lata dziecka charakteryzują się zwiększonym zapotrzebowaniem na kwasy Omega 3. Według wytycznych żywieniowych ta wartość wynosi ok. 150-200 mg na dobę. Jednak ze względu na częste niedobory żywieniowe wynikające z niskiego spożycia produktów zawierających DHA, często zaleca się dodatkową suplementację.
Dzieci, które mają zbyt niską podaż DHA, są narażone na nieprawidłowy rozwój psychoruchowy, co oznacza, że mogą mieć problemy, takie jak:
- zaburzenia koncentracji,
- spowolniona nauka mowy,
- problemy z nauką,
- trudności w zapamiętywaniu,
- podatność na częste infekcje,
- skłonność do alergii.
Naturalne źródła DHA
Głównym źródłem DHA są algi morskie oraz ryby żywiące się algami. W Polsce, ze względu na stosunkowo niskie spożycie ryb, częściej dochodzi do niedoborów niż w krajach śródziemnomorskich. Warto również pamiętać, że wyższą zawartością DHA odznaczają się ryby żyjące wolno, natomiast hodowlane są ubogie w zasoby DHA. Ze względu na ryzyko zanieczyszczeń (w tym metalami ciężkimi), kobiety w ciąży, matki karmiące oraz małe dzieci powinny wybierać ryby z wolnych hodowli z wykluczeniem ryb drapieżnych. Zaleca się spożywanie dwóch porcji tłustych ryb morskich tygodniowo. Polecane są: śledzie, sardynki czy łosoś dziki. Natomiast warto unikać hodowlanej pangi, tilapii czy makreli królewskiej.
Suplementy i DHA z alg dla dzieci
Suplementy z DHA dla dzieci powinny zawierać tłuszcze pochodzące z ryb morskich. Obecnie poszukuje się również nowych rozwiązań, takich jak DHA z alg dla dzieci. To głównie tłuszcze pochodzące z Crypthecodinium cohnie i Schizochytrium sp., o potwierdzonym bezpieczeństwie i skuteczności.
W przypadku dodatkowej suplementacji DHA zaleca się stosowanie 500-600 mg przez kobiety w ciąży i matki karmiące, co zależy od ilości spożywanych ryb. Niemowlęta karmione piersią zwykle nie mają potrzeby przyjmowania dodatkowych preparatów. Małe dzieci do trzeciego roku życia powinny natomiast spożywać 150-200 mg na dobę. Suplementy DHA powinny być przyjmowane również przez dzieci w wieku szkolnym, które spożywają mało ryb. Bezwzględnym wskazaniem do przyjmowania preparatów z kwasami Omega 3 jest dieta wegetariańska lub wegańska.