Dziecięcy system immunologiczny jest niedojrzały, dlatego działa nieco inaczej niż u dorosłych i gorzej radzi sobie z infekcjami. Zwłaszcza z tak powszechną chorobą wirusową, jaką jest przeziębienie. Tej infekcji, wywołującej przede wszystkim katar u dzieci, bardzo trudno uniknąć. Czy to w ogóle możliwe? Sprawdź!
Co oznacza katar u dziecka?
Katar u dziecka pojawia się w przebiegu wielu chorób, ponieważ nos stanowi pierwszą linię obrony w starciu z patogenami wdychanymi z powietrza. Najczęściej to wirusy (adenowirusy, koronawirusy i rhinowirusy) wywołujące zwykłe przeziębienie, ale też nieżyt nosa i zapalenie zatok przynosowych oraz wirusowe zapalenie gardła. Podczas każdej z tych chorób pojawia się wodnista wydzielina, która sprawia, że dziecko co chwilę pociąga nosem. Wodnisty śluz jest typowy dla początkowej fazy infekcji i wraz z jej rozwojem zmienia się. Po kilku dniach choroby, w fazie naciekowej, przybiera już formę gęstej, żółto-zielonej wydzieliny.
Dla wielu rodziców żółty katar jest sygnałem niepokojącym, sugerującym zakażenie bakteryjne. Jednak najczęściej świadczy tylko o tym, że w wydzielinie znajdują się komórki odpornościowe (granulocyty), które uwalniają mieloperoksydazę. To enzym stymulujący produkcję kwasu podchlorawego o właściwościach antyseptycznych. A ponieważ zawiera duże ilości zielonego barwnika, zabarwia również wydzielinę nosową. Żółty katar oznacza więc, że układ immunologiczny działa jak należy, a nos i zatoki skutecznie się oczyszczają. Wzmożona produkcja śluzu jest jednym z mechanizmów obronnych organizmu. Podobnie jest z gorączką czy kaszlem, które chociaż odbieramy jako uciążliwe, są skuteczną bronią w walce z chorobą.
Rodzaj kataru u dzieci nie pozwala rozpoznać choroby, jednak może być pewną wskazówką diagnostyczną.
- Wodnisty katar najczęściej oznacza początek przeziębienia, lecz bywa też objawem alergii – wskazuje na nią napadowe kichanie, świąd nosa, zapalenie spojówek (zaczerwienienie, swędzenie i łzawienie oczu), mokry kaszel wywołany spływaniem płynnej wydzieliny po tylnej ścianie gardła, także świąd i ból gardła.
- Katar rzadko pojawia się w przebiegu grypy, jednak jeśli występuje, nie jest objawem dominującym, w przeciwieństwie do przeziębienia, które przejawia się przede wszystkim dolegliwościami nosowymi.
- Katar u dzieci bardzo często jest objawem nieżytu nosa i zapalenia zatok przynosowych – szczękowych i sitowych (które wykształcają się we wczesnym dzieciństwie). Najczęściej za chore zatoki odpowiadają wirusy, rzadziej bakterie. Zapalenie zatok u dzieci może wiązać się z obrzękiem oczu, zaburzeniami węchu, wysoką gorączką, silnym bólem głowy zlokalizowanym w obrębie oczodołów, policzków i szczęki.
- Gęsty ropno-żółty katar u dziecka pojawia się w późnej fazie infekcji, jednak może też oznaczać zakażenie bakteryjne – wskazuje na nie nagła, wysoka gorączka (powyżej 38 stopni).
Co zrobić, aby uniknąć przeziębienia?
O ile przed grypą czy ospą wietrzną chronią nas szczepienia, o tyle na przeziębienie nie ma skutecznej broni. Jedynym sposobem, aby uniknąć większości infekcji wirusowych, jest pieczołowite przestrzeganie zasad higieny osobistej i zdrowego stylu życia. Co trzeba zrobić, aby zapobiec kolejnej infekcji u dziecka? Warto przypominać pociesze o:
- częstym i dokładnym myciu rąk,
- oddychaniu przez nos, w ten sposób wdychane powietrze ogrzewa się, co niesie mnóstwo korzyści (zapobiega podrażnieniu błon śluzowych i wspiera mechanizmy obronne organizmu, naturalny ruch rzęsek działa jak filtr, który wyłapuje zanieczyszczenia i zarazki, w porę je usuwając),
- niewkładaniu do ust dłoni ani żadnych przedmiotów, na których mogą utrzymywać się chorobotwórcze drobnoustroje.
Ponadto rodzice powinni zadbać o zdrowy sen dziecka, konkretną dawkę ruchu każdego dnia oraz odpowiednio zbilansowaną dietę. Zimą, kiedy spożywamy mniej świeżych owoców i warzyw, można wspierać dziecięcy organizm, suplementacją witaminową, która jest zalecana zwłaszcza w sezonach zwiększonej zachorowalności.
Na odporność dziecka wpływają też czynniki środowiskowe. O szkodliwości biernego palenia nie trzeba dziś nikogo przekonywać. Dzieci narażone na wdychanie dymu tytoniowego częściej zapadają na infekcje dróg oddechowych (w tym nawracające, bardzo bolesne zapalenie ucha środkowego) i częściej chorują na astmę. Co więcej, w dużym stopniu grozi im przewlekłe niedotlenienie, które powoduje zaburzenia wzrostu i hamuje całościowy rozwój psychofizyczny.
Negatywny wpływ na organizm dziecka wywiera nie tylko zanieczyszczone, lecz także suche powietrze. Dlatego tak ważne jest utrzymywanie korzystnego mikroklimatu w mieszkaniu. Wietrząc i nawilżając pomieszczenia w domu, eliminuje się zarazki, a przy tym wspiera nawilżenie błony śluzowej nosa i gardła, która może prawidłowo spełniać swoją funkcję.
Jak leczyć katar u dziecka?
Szukając sposobu, jak szybko wyleczyć katar u dziecka, trzeba mieć świadomość, że żaden lek nie jest w stanie wyleczyć przeziębienia w jednen dzień. Katar u dziecka jest najczęściej objawem infekcji wirusowej, której przebiegu właściwie nie da się skrócić. Można jednak łagodzić jej dolegliwości, sprawiając, że dziecko będzie lepiej spało i jadło, a dzięki temu miało siłę szybko wrócić do zdrowia. Zwalczanie kataru jest ważne z jeszcze jednego powodu – pozwala uniknąć rozwoju choroby. Powikłania przeziębienia, takie jak zapalenie ucha środkowego, gardła i krtani czy płuc, nie należą do rzadkości. U wielu małych pacjentów konsekwencją zwykłego kataru jest chrypka, ból gardła, szczekający kaszel i wysoka gorączka. Chcąc ich uniknąć, trzeba zacząć działać jak najszybciej.
Katar u dziecka, tak samo jak u dorosłego, oznacza zapalenie błony śluzowej nosa, w wyniku której pojawia się zwiększona ilość wydzieliny oraz obrzęk – utrudniające oddychanie. Taki stan jest najbardziej dokuczliwy dla najmłodszych. Noworodki i niemowlęta nie potrafią oddychać przez usta, a mając zatkany nos, odmawiają jedzenia i gorzej śpią. Aby poprawić komfort oddychania zakatarzonego niemowlęcia, należy często oczyszczać nos z zalegającej wydzieliny – najpierw rozrzedzając ją aerozolem wody morskiej lub inhalacją z soli fizjologicznej, a następnie odciągając przy pomocy gruszki czy aspiratora. W udrożnieniu nosa pomocne są również plastry aromatyczne z eukaliptusem lub majerankiem i krople obkurczające śluzówkę, zawierające metazoliny. Takie preparaty zwykle są przeznaczone dla dzieci powyżej 1. roku życia. Na katar u niemowlaka bezpieczniejsze są inhalacje niż apteczne preparaty do nosa.
Z czego wykonać inhalacje na katar u niemowlaka?
- Wieczorem z roztworu soli izotonicznej – do przepłukiwania i nawilżania nosa.
- Rano z roztworu soli hipertonicznej – do upłynnienia wydzieliny i udrażniania jam nosa.
W leczeniu kataru u dziecka, oprócz oczyszczania i udrażniania nosa, ważne jest również wspieranie osłabionej przecież odporności. W chwili choroby dobrze jest sięgnąć po superfoods – imbir, miód, cytrusy, tłuste ryby, kiszonki i sfermentowane produkty mleczne. Warto jednocześnie podawać dziecku suplementy w formie żelków z witaminami i minerałami kluczowymi dla prawidłowej pracy układu immunologicznego. To przede wszystkim witamina C, selen i rutyna, ale także witaminy z grupy B oraz witamina D, której zimą brakuje nam najbardziej.
Katar u dziecka trwa przeważnie tydzień, chociaż zdarza się, że utrzymuje się nawet do 14 dni. Jeśli oprócz pociągania nosem nie pojawiają się żadne niepokojące objawy, a stan zdrowia pociechy nie pogarsza się, wystarczą sprawdzone, domowe sposoby na przeziębienie. W wypadku gorączki, nasilonego kaszlu, przedłużającego się złego samopoczucia, należy skonsultować się z pediatrą.
