Zbilansowana dieta dziecka wpływa na prawidłową masę ciała, psychofizyczny rozwój oraz ogólny stan zdrowia. W ciągu ostatniej dekady drastycznie wzrosła liczba przypadków nadwagi i otyłości dziecięcej. Jakie błędy żywieniowe najczęściej popełniają rodzice? Jak powinna wyglądać optymalnie skomponowana dieta dziecka, która uchroni malucha przed nadmiarem tkanki tłuszczowej, niedoborami witaminowymi oraz innymi problemami zdrowotnymi?
Dieta dziecka a nadwaga i otyłość
Zanim zostaną omówione podstawowe zasady diety dziecka, warto poruszyć kwestię nadwagi i otyłości. Nadmiar tkanki tłuszczowej u dzieci to obecnie często spotykany problem, dotyczący najmłodszych pacjentów (zarówno w wieku przedszkolnym, wczesnoszkolnym, jak i nastolatków). Mianem nadwagi określa się 15–20% nadmiar masy ciała w stosunku do płci, wieku oraz wzrostu dziecka. Natomiast otyłość jest diagnozowana wówczas, gdy rozrost tkanki tłuszczowej przekracza 20% właściwej masy ciała (w drastycznych przypadkach otyłość może wynosić 50%!). Jakie są główne czynniki sprawcze nadwagi i otyłości u najmłodszych? Są to m.in.:
- niewłaściwa dieta dziecka,
- niski poziom aktywności fizycznej na co dzień,
- predyspozycje rodzinne,
- czynniki o podłożu psychospołecznym.
Gdy jedno z rodziców cierpi na otyłość, wzrasta ryzyko (aż o 70%), że dziecko również będzie miało problemy z nadmiarem tkanki tłuszczowej. W przypadku szczupłych rodziców szanse zachorowania na otyłość przez potomka wynoszą tylko 10%.
Zasady komponowania posiłków w diecie dziecka
Produkty spożywcze wykorzystywane w diecie dziecka powinny charakteryzować się wysoką wartością odżywczą, aby móc dostarczyć rozwijającemu się organizmowi optymalną ilość energii oraz cennych składników pokarmowych. Do przygotowywania posiłków należy wykorzystywać jak najmniej przetworzone, naturalne i świeże produkty, pochodzące ze sprawdzonych źródeł (wysokogatunkowe wędliny, ryby, chude mięso, ekologiczne jaja, warzywa i owoce w postaci surowej). W miarę możliwości, rodzice powinni starać się gotować i piec dania bez tłuszczu, a w razie konieczności, używać zdrowej oliwy z oliwek lub oleju rzepakowego. Należy dbać o odpowiednie spożycie wapnia, który jest budulcem kości i zębów, dostarczając go pociesze pod postacią jogurtów naturalnych, kefirów, świeżego mleka lub serów twarogowych. Dieta dziecka powinna być urozmaicona z uwzględnieniem jego wieku i zapotrzebowania energetycznego. Istotna jest również regularność posiłków.
W przypadku nadmiaru tkanki tłuszczowej zalecana jest dieta lekkostrawna dla dziecka, którą powinien opracować dietetyk.
Warto mieć na uwadze, że na wagę i ogólny rozwój dziecka wpływa nie tylko sposób żywienia, lecz także:
- warunki środowiskowe,
- predyspozycje genetyczne,
- przebyte choroby.
Rola płynów w diecie dziecka
Woda odgrywa istotną rolę w diecie dziecka, zapewnia mu prawidłowe funkcjonowanie, dlatego rodzice powinni dbać o odpowiednie nawodnienie organizmu pociechy. Przykładowo, zgodnie z rekomendacjami Instytutu Żywności Żywienia:
- niemowlęta powinny pić około 800 ml wody dziennie,
- małe dzieci (1-3 lata) powinny przyjmować około 1300 ml wody każdego dnia,
- dzieci w wieku przedszkolnym 1500-1700 ml wody dziennie,
- dzieci w wieku wczesnoszkolnym 1900 ml wody dziennie.
Niemowlęta oraz małe dzieci do 3. roku życia powinny pić wodę niskozmineralizowaną. Warto podkreślić, że dzieciom nie wolno podawać wody z kranu (tzw. kranówki), ze względu na ewentualną obecność bakterii oraz niektórych szkodliwych pierwiastków, takich jak kadm, rtęć, ołów. Warto czytać etykiety wód butelkowanych, gdzie umieszczono informacje odnośnie ich przeznaczenia i bezpieczeństwa.
Należy przyzwyczajać pociechę do picia wody już od najmłodszych lat (woda może stanowić składnik diety 6. miesięcznego dziecka), dzięki czemu nie dojdzie do odwodnienia i pociecha będzie prawidłowo się rozwijać.
Co nie powinno się znaleźć w diecie dziecka? Najczęstsze błędy żywieniowe
Jakie produkty nie powinny dominować w diecie dziecka i należy je ograniczyć lub całkowicie wyeliminować? Do dietetycznych czynników, które wpływają na niepożądanych przyrost masy ciała u dzieci zalicza się:
- napoje gazowane (słodzone),
- wysokokaloryczne przekąski (np. ciasta, ciastka, batony, cukierki, lizaki, czekolada, lody, drożdżówki, chipsy),
- dosładzane soki owocowe,
- dania zawierające wysoki poziom prostych węglowodanów, soli i tłuszczy.
Popularnym błędem żywieniowym, jaki występuje w diecie dzieci, jest także zbyt mała ilość warzyw, nieregularność w spożywaniu posiłków oraz omijanie przez dziecko śniadań na rzecz obfitych kolacji.
Podsumowując, dieta dziecka ma ogromny wpływ na jego prawidłowy rozwój psychiczny i fizyczny, dlatego rodzice powinni od najmłodszych lat kształtować pozytywne nawyki żywieniowe, gdyż te działania z pewnością zaprocentują w życiu dorosłym pociechy.
