Zaburzenia koncentracji u dzieci – przyczyny, objawy, sposoby wsparcia

Zaburzenia koncentracji i uwagi u dzieci – objawy

Dzieci często bywają rozkojarzone, zajmują się kilkoma sprawami jednocześnie i nie potrafią skupić uwagi przez dłuższą chwilę na jednym zadaniu. Zwykle w pierwszych latach życia nie jesteśmy jednak w stanie stwierdzić, czy to poważniejsze problemy w rozwoju poznawczym. Biorąc pod uwagę zaburzenia koncentracji u dzieci, przeważnie wychodzą one na jaw dopiero w wieku szkolnym, gdy dziecko zaczyna mieć trudności z nauką. To ostatni sygnał ostrzegawczy przed dalszymi konsekwencjami – dziecko z zaburzoną koncentracją i uwagą nie przyswaja prawidłowo wiedzy, miewa też kłopoty z zachowaniem oraz budowaniem relacji, co może negatywnie odbić się na jego dalszym życiu.

Jak zatem rozpoznać, czy dziecko jest jedynie pełne energii i niewinnie rozkojarzone, czy może mamy już do czynienia z zaburzeniami koncentracji? Oto ogólne objawy, które u dzieci powyżej 6-7 lat mogą stanowić sygnał alarmowy:

• brak umiejętności skupienia uwagi przynajmniej na dwóch czynnościach jednocześnie, np. zabawie i słuchaniu poleceń opiekuna – jeśli dziecko w trakcie zabawy nie reaguje i konieczne jest kilkukrotne powtarzanie pytania, może wskazywać to na utrudnioną koncentrację;
• brak umiejętności skupienia uwagi na powierzonym zadaniu przez minimum 5-10 minut;
• brak reakcji na wydawane polecenia – dziecko sprawia wrażenie, jakby nie słyszało tego, co się do niego mówi;
• wykonywanie zadań domowych bardzo chaotycznie;
• nieprzywiązywanie uwagi do obowiązku zachowania czystości i porządku;
• niechęć do nauki i zdobywania nowych umiejętności;
• zapominanie o ważnych sprawach i ciągłe gubienie przedmiotów;
• szybkie rozpraszanie się, np. problem z wykonaniem zadania, gdy ktoś w trakcie jego realizacji zacznie mówić bądź podgłośni telewizję;
• łatwe uleganie emocjom, nadmierna reakcja na krytykę lub dobitne wyrażanie niechęci w postaci wybuchów agresji.

Przyczyny zaburzeń koncentracji u dzieci

Zaburzenia koncentracji u dzieci mogą mieć różne źródła, zarówno emocjonalne, jak i związane ze stanem zdrowia fizycznego. Często otoczenie dziecka – m.in. duża ilość technologii oraz nowoczesnych zabawek, które dostarczają zbyt wiele bodźców – wpływa na zachwianie równowagi psychicznej. Zdarza się również, że problemy rodzinne, jak np. kłótnie rodziców czy złe relacje z rówieśnikami, wpływają na zaburzenia poznawcze, w tym właśnie koncentrację oraz uwagę.

Biorąc zaś pod uwagę somatykę, na zaburzenia koncentracji mogą wpływać niedobory ważnych witamin oraz innych składników odżywczych. Przyczyną jest przede wszystkim nieprawidłowa dieta, przepełniona przetworzoną żywnością, fast-foodami oraz napojami słodzonymi.

Witaminy na koncentrację i pamięć

Witaminy z grupy B

W kontekście dobrej pamięci, koncentracji oraz zdolności uczenia się, bardzo często podkreśla się ważną rolę witamin z grupy B – nie bez powodu. Mają kluczowe znaczenie dla procesów, jakie zachodzą w mózgu. Tiamina (witamina B1) bierze udział w przenoszeniu impulsów nerwowych, a niacyna (witamina B3) wpływa na możliwość skupienia się. Zbyt niski poziom kwasu pantotenowego (witaminy B5) sprzyja nadpobudliwości i nerwowości. Z kolei niedobór pirydoksyny (witaminy B6), która ma wpływ na układ nerwowy, może przyczynić się do rozwoju depresji.

Witamina D

Bardzo duży wpływ na procesy zachodzące w mózgu wykazuje także witamina D – poprawia pamięć i funkcjonowanie układu nerwowego. Co więcej, wielu naukowców widzi związek pomiędzy niedoborem tej substancji, a rozwojem chorób neurodegeneracyjnych.

Synteza witaminy D odbywa się poprzez skórę przy udziale promieni UV. Niestety, biorąc pod uwagę małą ilość słońca, jaka występuje w naszej przestrzeni geograficznej, większość Polaków – w tym dzieci – doświadcza jej niedoborów. Wskazana jest w tym przypadku odpowiednia suplementacja, która musi być dopasowana do wieku oraz potrzeb najmłodszych.

Witamina E

Wpływ na kształtowanie się układu nerwowego i jego funkcjonowanie ma również witamina E. Pozytywnie oddziałuje na pamięć, bierze udział w procesach poznawczych. Jest też silnym przeciwutleniaczem, dzięki czemu chroni organizm przed stresem oksydacyjnym. Jednym z objawów niedoboru tej substancji jest zmęczenie, problemy ze snem oraz opisywaną tu koncentracją.

Dieta dla mózgu

Chcąc wesprzeć rozwój układu nerwowego dziecka, warto postawić nie tylko na witaminy opisane powyżej, lecz także inne składniki odżywcze:

• kwasy omega-3 i omega-6,
• magnez,
• żelazo,
• cynk,
• lecytynę.

Jeśli zaś chodzi o konkretne produkty, w okresie szczególnie intensywnego wysiłku psychicznego powinniśmy uzupełnić dietę naszej pociechy o orzechy – włoskie, laskowe, makadamia – nasiona zbóż oraz oleje roślinne (są źródłem kwasów omega-3 i witaminy E). Z kolei mięso to cenne źródło witamin z grupy B oraz żelaza. W jadłospisie najmłodszych powinny pojawiać się ponadto tłuste ryby morskie dostarczające zdrowych tłuszczów, które nie dość, że same w sobie wesprą pracę układu nerwowego, to dodatkowo ułatwią też wchłanianie witamin rozpuszczalnych właśnie w lipidach – A, D, E, K.

Zaburzenia koncentracji i uwagi u dzieci – ćwiczenia na sprawność umysłu

Poza zapewnieniem dziecku prawidłowej ilości witamin niezbędnych do rozwoju, warto również zadbać o jego spokój emocjonalny. Szczególnie ważna w przypadku maluchów mających trudność w koncentracji jest odpowiedni czas spędzany z najbliższymi. Ćwiczenia na koncentrację i pamięć u dzieci, wykonywane wspólnie z rodzicem, są najlepszym sposobem na wsparcie rozwoju poznawczego – pomogą wypracować pożądane zachowania.

• Układanie przedmiotów – można wykorzystać klocki, kredki, a nawet makaron, tak by zainteresować dziecko. Zabawa polega na układaniu przedmiotów w równych odległościach, co wymaga skupienia uwagi.
• Lustrzane odbicie – zabawa polega na rysowaniu obiema rękami jednocześnie, aby powstało lustrzane odbicie.
• Podkreślanie liter – dziecko powinno podkreślać wybrane litery w tekście, np. pierwszą literę jego imienia.