Witamina K to tak naprawdę grupa związków rozpuszczalnych w tłuszczach. Ich główną rolą w organizmie jest udział w procesie krzepnięcia krwi i zapobieganie rozwojowi osteoporozy. Podstawowym źródłem witaminy K są zielone warzywa liściaste. Podobnie jak gotowe suplementy powinny być one jednak ostrożnie zażywane przez osoby z zaburzeniami krzepnięcia, zwłaszcza te stosujące na co dzień leki takie jak warfaryna i acenokumarol.
Czym jest witamina K?
Witamina K to wspólna nazwa dla grupy związków rozpuszczalnych w tłuszczach. Witamina K1, czyli filochinon, i witamina K2, czyli menachinon, są związkami naturalnym20i, natomiast witamina K3, czyli menadion, to ich syntetyczny odpowiednik.
Rola witaminy K w organizmie
Witamina K kojarzona jest przede wszystkim z procesami krzepnięcia krwi. Jest niezbędna do produkcji niektórych czynników tzw. kaskady krzepnięcia, których celem jest wytworzenie czopa hamującego dalszy wypływ krwi z uszkodzonego naczynia. Ponadto witamina K bierze udział w regulacji stężenia czynników związanych z procesem regeneracji kości i wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe.
Ile witaminy K powinniśmy przyjmować?
Ocenia się, że u zdrowych osób z prawidłowo funkcjonującym układem pokarmowym dzienne zapotrzebowanie powinno być pokryte przez witaminę K2 wyprodukowaną w świetle jelita z udziałem bakterii jelitowych. Zapotrzebowanie na zewnętrzną witaminę K nie przekracza więc 1 mg na dobę.
Warzywa jako podstawowe źródło witaminy K
Najbogatszym naturalnym źródłem witaminy K są zielone warzywa liściaste, ponieważ jej ilość jest proporcjonalna do zawartości chlorofilu – zielonego barwnika. Zawartość przekraczająca 100 mg na 100 g produktu cechuje np. brokuły, szpinak, jarmuż, sałatę czy brukselkę. Nieco mniej, bo między 50 a 100 mg na 100 g produktu znajdziemy w kalafiorze czy kapuście.
Witamina K w produktach mięsnych
Osoby, które nie przepadają za zielonymi warzywami, mają alternatywę w postaci produktów mięsnych. Spośród nich największe ilości witaminy K znajdziemy w wątróbce wołowej, nieco mniej w wieprzowinie czy drobiu.
Witamina K w przetworach mlecznych
Dużo mniejsze ilości witaminy K znajdziemy natomiast w mleku i przetworach mlecznych. Zawartość witaminy K w kefirach, jogurtach czy maślance rzadko przekracza 10 mg na 100 g produktu.
Produkty bogate w witaminę K w diecie osób z zaburzeniami krzepnięcia
Wielu pacjentów z tendencją do nadmiernej krzepliwości krwi jest zmuszonych do stosowania na co dzień leków z grupy antagonistów witaminy K, czyli przeciwdziałających jej działaniu prozakrzepowemu. Są to np. warfaryna i acenokumarol. Spożywanie na co dzień dużych ilości produktów bogatych w witaminę K może wymagać zwiększenia dawki leków.
Witamina K w suplementach diety
Witamina K jest obecnie składnikiem wielu suplementów diety. Oprócz tego, że znajdziemy ją w wielu złożonych preparatach witaminowych, często wraz z witaminą D wchodzi w skład suplementów wzmacniających kości i zapobiegających rozwojowi osteoporozy. Ostrożnie i po konsultacji z lekarzem powinny je zażywać osoby z zaburzeniami krzepnięcia krwi.
Skutki niedoboru witaminy K
Niedobory witaminy K stwierdza się bardzo rzadko, głównie ze względu na to, że duże jej ilości są samoistnie produkowane w naszym przewodzie pokarmowym. Mogą one wystąpić przede wszystkim u osób ze schorzeniami wątroby i zaburzeniami wchłaniania jelitowego. Podstawowymi objawami niedoboru witaminy K są krwawienia z nosa czy przewodu pokarmowego jako efekt zaburzeń procesu krzepnięcia krwi.
Czy witaminę K można przedawkować?
Naturalnych form witaminy K, czyli witaminy K1 i K2 praktycznie nie można przedawkować. Inaczej jest z formą syntetyczną, czyli witaminą K3. Jej nadużywanie prowadzi do zaburzeń funkcjonowania wątroby, co jest sytuacją szczególnie niebezpieczną u noworodków i niemowląt.
Bibliografia:
[1] Pod red. Mutschler E., Farmakologia i toksykologia, wyd. Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2013.
[2] Pod red. Gajewski P., Interna Szczeklika 2017, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2017.
[3] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/62908,witamina-k.